Zgodnie z przepisem art. 927 § 2 Kodeksu cywilnego, dziecko już poczęte – w chwili otwarcia spadku – może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Przedmiotowy przepis jest doprecyzowaniem ogólnej zasady prawa spadkowego, iż spadkobiercą może być osoba, która żyła w chwili otwarcia spadku.
Nasciturus – “mający się urodzić”
Co do zasady, spadkobierca powinien urodzić się przed śmiercią spadkodawcy i go przeżyć (np. w przypadku jednoczesnej śmierci w wypadku samochodowym osoby te nie dziedziczą po sobie). Nasz ustawodawca zapisał jednak wyjątek, a mianowicie dziecko, które w chwili otwarcia spadku zostało już poczęte (z łac. nasciturus – “mający się urodzić”) może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Zdolność dziedziczenia nasciturusa jest więc uzależniona od warunku narodzenia.
Z gabinetu prawnika: Podział majątku po rozwodzie a kredyt hipoteczny
Powyższe przekłada się na sytuację, gdy jeden z rodziców został powołany do spadku, a istnieje poczęte – jeszcze nienarodzone – dziecko. Jeśli zatem przyszły rodzic chce sam odrzucić spadek z uwagi na długi spadkowe, to należy wiedzieć, że dla ochrony dziecka, które dopiero ma się narodzić, koniecznym będzie podjęcie działań prawnych.
Zgoda sądu rodzinnego
Trzeba wiedzieć, że rodzice (jako przedstawiciele ustawowi) nie mogą odrzucić spadku za dziecko bez uprzedniej zgody sądu rodzinnego. Odrzucenie jest bowiem czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu i w tym przypadku wymagane jest właśnie uzyskanie zgody sądu rodzinnego na dokonanie takiej czynności.
Jak odrzucić spadek?
Dla uzyskania zgody sądu rodzinnego koniecznym jest złożenie wniosku, w którym przedstawia się argumentację, dlaczego sąd powinien takiej zgody udzielić (tzn. dlaczego przyjęcie spadku pozostawałoby w sprzeczności z dobrem dziecka). Wniosek ten należy złożyć przed upływem półrocznego terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Warto przy tym zaznaczyć, że na czas rozpoznania sprawy o wyrażenie zgody przez sąd rodzinny termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku ulega zawieszeniu.
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku
Po uzyskaniu zgody przez sąd rodzinny sprawa nie jest jeszcze załatwiona. Podkreślić trzeba, że uzyskanie takiej zgody dopiero umożliwia złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez rodziców (jako przedstawicieli ustawowych). Oświadczenie to może zostać złożone przed sądem lub przed notariuszem.
Powyższe jest niezwykle istotne. Znane są bowiem przypadki, w których rodzice podjęli trud przeprowadzenia sprawy przez sądem rodzinnym, ale nie wiedzieli, że trzeba złożyć jeszcze właściwe oświadczenie, podczas gdy upływał termin na złożenie tego oświadczenia.
Abstrahując zatem od toczących się dyskusji co do kwestii związanych z uznawaniem poczętego dziecka za istotę żyjącą, dla podjęcia ochrony praw związanych z dziedziczeniem należy znać przepisy prawa spadkowego, które pozostają obojętne wobec jakichkolwiek poglądów.
Paweł Stachniałek
*** *** ***
