Znalezisko liczy 500 monet o różnych nominałach i pochodzi z różnych części Europy. Odkrywcami są członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Jaćwież. Skarb przez ponad 300 lat leżał pod ulicą Wojska Polskiego w Ełku.
Siedemnastowieczny skarb zaprezentowano w ełckim Muzeum Historycznym. Monety przez wiele lat leżały w hałdach ziemi. Jedna z hipotez głosi, że były zakopane w glinianym naczyniu. Był to być może depozyt kupca lub karczmarza. Ówcześni kupcy bardzo często zakopywali swój utarg na przedmieściach miast i wsi. Bali się kradzieży. Druga hipoteza zakłada, że był to majątek – depozyt żołnierza.
W tamtych czasach Ełk znajdował się w granicach Prus Książęcych, będących lennem Królestwa Polskiego. Przez miasto przebiegał też szlak handlowy łączący Mazowsze z Królewcem. Kupcy prowadzili również ożywiony handel z Litwą, w mieście odbywały się jarmarki i działały liczne karczmy.
Ulica prowadziła do zamku
Odkrywcami tego cennego znaleziska są członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Jaćwież. Przeszukiwali wykrywaczami metalu ziemię, którą wywieziono z placu budowy podczas wymiany nawierzchni na ulicy Wojska Polskiego.
Dzisiejsza ulica Wojska Polskiego prowadziła kiedyś do zamku krzyżackiego, który znajduje się na półwyspie Jeziora Ełckiego. Koncentrowało się tam życie najpierw osady, a później miasta.
Tomasz Andrukiewicz, prezydent Ełku:
– W dziejach Ełku nie mieliśmy do tej pory takiego znaleziska. Na Warmii i Mazurach prawdopodobnie też nie. Jest to jedna z większych kolekcji w Polsce. Dlatego możemy mówić o skarbie z Ełku. Dziękuję członkom Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Jaćwież nie tylko za odnalezienie skarbu i podjęcie starań, by te wszystkie monety trafiły do Muzeum Historycznego w Ełku, ale także za dokumentację zdjęciową z prac. Jest to kolejne działanie wspierające rozwój naszego muzeum. Dzięki Wam następne pokolenia młodych ełczan będą mogły być świadkami tych historii.
Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne Jaćwież liczy 20 osób. – Łączy nas przede wszystkim zamiłowanie do historii, poszukiwań skarbów – mówi Mariusz Jarząbek, prezes stowarzyszenia.
I dodaje: – To, czym się zajmujemy, to nasza pasja i praca, którą wykonujemy charytatywnie. Poszukując miejsc, w których jest szansa na znalezienie przedmiotów mających wartość historyczną, kierujemy się głównie mapami. Wśród tych lokalizacji znajdują się między innymi ełckie podgrodzie, zaplecze lotnicze III Rzeszy w Ełku i Skomętno Wielkie. Jednym z ważniejszych dla nas miejsc była też ulica Wojska Polskiego, która była przecież główną ulicą prowadzącą do zamku.
Szelągi Fryderyk Wilhelm, szóstaki Zygmunt III Waza
Jako pierwsza została odnaleziona szwedzka moneta 1 ore z 1607 roku, a następnie pierwsza moneta depozytu – półtorak Zygmunta III Wazy oraz szeląg ryski Livonia – Krystyna Waza, zwany “Krystynką”. Znalezisko liczy 500 monet, między innymi polskich, szwedzkich, duńskich, niderlandzkich i szkockich.
Są wśród nich półtoraki i szelągi ryskie, szelągi Fryderyk Wilhelm, szóstaki Zygmunt III Waza, szelągi Karol X Gustaw, 2 pensy Karol II (Szkocja), orty Jana Kazimierza, Georga Wilhelma, 3 krajcary Leopolda II, trojaki Zygmunta III Wazy, grosz litewski, szeląg litewski Jana Kazimierza i szeląg wileński Zygmunta III Wazy.
Nie wiadomo na razie, ile warty jest skarb. Ciekawostką jest na pewno to, że w pierwszej połowie XVII wieku garniec piwa kosztował dwa półtoraki lub cztery szelągi Krystyny Wazy.
Są też siedemnastowieczne falsyfikaty
Pasjonaci ze stowarzyszenia Jaćwież znaleźli ponadto kilka miedzianych falsyfikatów, czyli podrobionych w tamtych czasach monet. Kilkanaście nadal jest w trakcie identyfikacji. Poszukiwania prowadzone były na działce jednego z ełckich deweloperów na osiedlu Konieczki. Tam składowana była ziemia z ulicy Wojska Polskiego.
Monetami zajmą się teraz konserwator zabytków i Muzeum Historyczne w Ełku, które przeprowadzi badania. Później skarb zostanie pokazany mieszkańcom.