Biorąc pod uwagę bardzo pozytywne przyjęcie przez Państwa ciekawostek o Olsztynie, dzisiaj prezentujemy artykuł o Warmii, a dokładniej ciekawe informacje o naszym regionie. Przecież warto wiedzieć, że ostatnia czarownica została spalona w Reszlu, a Mikołaj Kopernik spędził na Warmii 40 lat.
Ostatni przypadek spalenia czarownicy w Europie
21 sierpnia 1811 roku doszło do ostatniego spalenia czarownicy w Europie. Miało to miejsce w Reszlu, a ofiarą była Barbara Zdunk. Została ona oskarżona o podpalenie, do którego doszło w 1807 roku. Nie udało się ustalić jego przyczyny. Proces zakończył się wyrokiem skazującym. Wykonano go na wzgórzu szubienicznym przy drodze z Reszla do Korsz.
O samej Barbarze wiadomo, że urodziła się w pobliżu Bartoszyc, a kiedy miała 9 lat opuściła dom i zaczęła pracować. Podobno była nieszczęśliwie zakochana w młodszym od siebie mężczyźnie i z tego powodu miała podłożyć ogień, który wybuchł w nocy z 16 na 17 września 1807 roku w Reszlu. W wyniku niego śmierć poniosły dwie osoby, a sześć budynków zajęło się ogniem. Barbara została oskarżona o wywołanie pożaru za pomocą czarów.
W czasie procesu pojawiło się wiele kontrowersji. Brane pod uwagę były różne wersje, w tym upośledzenie umysłowe oskarżonej, a nawet podpalenie przez polskich żołnierzy armii napoleońskiej. Sprawa przeszła przez wszystkie instancje sądownictwa pruskiego, a nawet dotarła do Fryderyka Wilhelma III Pruskiego, który ostatecznie zatwierdził wyrok.
Według niektórych wersji Barbara Zdunk najpierw została uduszona, a następnie spalona.
Najsłynniejszy więzień z Barczewa
W 1986 roku w więzieniu w Barczewie zmarł Erich Koch. Więzienie to znajduje się na obszarze byłych ogrodów klasztornych zakonu franciszkanów. W 1810 roku władze pruskie po sekularyzacji majątku zakonnego powołały w tym miejscu dom karny. W 1812 roku budynki zostały przeznaczone na więzienie. Następnie zostały zajęte w 1945 roku przez wojska radzieckie, a w 1946 roku przez wojska polskie.
W latach 80-tych XX wieku w więzieniu tym przetrzymywano między innymi Leszka Moczulskiego, Władysława Frasyniuka oraz Adama Michnika.
Erich Koch był ostatnim nadprezydentem Prus Wschodnich w latach 1933-1945, od 1941 roku był szefem Zarządu Cywilnego Okręgu Białystok i komisarzem Rzeszy dla Ukrainy. Został on oskarżony za zbrodnie wojenne i ukrywał się do 1949 roku, kiedy to został schwytany w Hamburgu. Jego proces rozpoczął się w 1958 roku i zakończył się uznaniem go winnym śmierci 400 000 Polaków. Został skazany na karę śmierci wyrokiem z 9 maja 1959 roku.
Wyroku nigdy nie wykonano, a przez resztę swojego życia, to jest 25 lat, przebywał w więzieniu w Barczewie, gdzie zmarł w wieku 90 lat. Został pochowany w nieoznakowanym grobie na miejscowym cmentarzu.
Papież, który pochodził z Warmii
Z Warmią związany był papież Pius II, który sprawował swoją funkcję w latach 1458- 1464. Naprawdę nazywał się Eneasz Sylwiusz Piccolomini. W 1457 roku został on wybrany jako następca zmarłego biskupa warmińskiego Franciszka Kuhschmalza. Jednak nie dotarł do swojej diecezji, ponieważ król Kazimierz Jagiellończyk nie pozwolił mu na przejazd przez Polskę i objęcie swojej funkcji. Jednak Eneasz figuruje w spisie biskupów warmińskich.
Wybór Eneasza na następcę biskupa Franciszka Kuhschmalza nie spodobał się wielkiemu mistrzowi, który chciał na to miejsce mianować własnego kandydata. Próbowano doprowadzić do zrzeczenia się przez Eneasza swojej funkcji, jednak bezskutecznie. W końcu sytuacja rozwiązała się w 1458 roku, kiedy został on wybrany na papieża. Jako papież Pius II powołał na swojego następcę na warmińskiej stolicy biskupiej Pawła Legendorfa.
Do jego zasług zaliczyć można zjednoczenie diecezji warmińskiej, która uległa rozbiciu w trakcie wojny trzynastoletniej. W rezultacie doszło do połączenia Warmii z Królestwem Polskim.
„Stawka większa niż życie” w Olsztynie
Serial „Stawka większa niż życie” był kręcony w latach 1967-1968. Powstało 18 odcinków. Cieszył się on dużą popularnością, oprócz Polski również w takich krajach jak Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna, ZSRR, Jugosławia, a nawet był on emitowany w Ameryce Południowej. Główne role zagrali Stanisław Mikulski, Bronisław Pawlik oraz Emil Karewicz.
Zdjęcia do 5 odcinków były kręcone w Olsztynie. Jedną z najsłynniejszych scen była ta przedstawiająca pościg i staczające się ze skarpy auto. Została ona nakręcona w pobliżu mostu między Olsztynem a Dywitami.
W Olsztynie były kręcone zdjęcia plenerowe do odcinków „Spotkanie” i „Oblężenie”, między innymi na Starym Mieście czy nad Jeziorem Kortowskim. Kolejne ujęcia tym razem do odcinków „Wiem, kim jesteś”, „Wielka wsypa” oraz „Podwójny Nelson” były nagrywane w olsztyńskim areszcie oraz w obecnym budynku Urzędu Marszałkowskiego.
Tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik przebywał w Olsztynie w latach 1516-1521, a następnie jeszcze w latach 1524, 1531, 1535 oraz 1538 już jako wizytator. W olsztyńskim zamku można znaleźć tablicę astronomiczną, która jest jedynym na świecie zachowanym instrumentem astronomicznym, który został wykonany i używany przez Kopernika. Został on wykonany z czerwonej farby, którą specjalnie sprowadzono z Włoch. Czarne linie zostały domalowane już po śmierci Kopernika, kiedy próbowano przerobić tablicę na zegar słoneczny.
Tablica astronomiczna miała służyć do przedstawienia pozornego ruchu słońca w dniach równonocy wiosennej i jesiennej. Tablica ma wymiary 705 × 140 centymetrów i została umieszczona na ścianie krużganka skrzydła północnego.
Samo działanie tablicy miało polegać na tym, że 15 linii oddawało obraz pozornego ruchu słońca w pięciodniowych odstępach, w okresie bezpośredniej bliskości równonocy. 9 linii było przed, a 5 było po równonocy. Były one oznaczone kolorem czerwonym. Jedna linia zaznaczona była kolorem niebieskim i oznaczała równonoc.
Wahadło Foucaulta we Fromborku
We fromborskiej wieży znajduje się planetarium, w którym jest aparatura Zieissa. Wyświetla ona na kopule o średnicy 8 metrów obrazy nieba, które były widziane w dowolnym miejscu, w dowolnym czasie i dowolnej porze dnia i roku.
Wahadło Foucaulta służy do przedstawiania ruchu obrotowego Ziemi. Jeśli wahadło zostanie wprawione w ruch, to można zaobserwować zmianę płaszczyzny wahań. Po raz pierwszy zostało ono zaprezentowane w 1851 roku w Paryskim Obserwatorium Astronomicznym przez Jeana Bernarda Leona Foucaulta. Wahadło jest długości 28 metrów, waży 46,5 kilograma, a pełen obrót zajmuje 29 godzin i 30 minut.
Gietrzwałdzkie objawienia
Objawienia w Gietrzwałdzie zostały jako jedyne w kraju zatwierdzone przez Kościół rzymskokatolicki. Miały one miejsce od 27 czerwca do 16 września 1877 roku. Matka Boska objawiała się dwóm dziewczynkom: Justynie Szafryńskiej oraz Barbarze Samulowskiej.
Z czasem do Gietrzwałdu zaczęli przybywać pielgrzymi zarówno z Polski jak i z innych krajów. Ostatniego dnia objawień Matka Boska pobłogosławiła pobliskie źródło, z którego woda ma uzdrawiać chorych. W miejscu objawień postawiono kapliczkę.
10 września 1967 roku prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński koronował obraz Matki Bożej, a 2 lutego 1970 roku papież Paweł VI nadał kościołowi w Gietrzwałdzie tytuł Bazyliki Mniejszej.
Jednym z licznych skutków objawień było wzmocnienie ruchu polskiego na Warmii oraz doszło do utrwalenia kultu maryjnego w Polsce. Obecnie co roku we wrześniu jest organizowany odpust w czasie którego do Gietrzwałdu przybywają liczni pielgrzymi.
Sanktuarium w Świętej Lipce
W Świętej Lipce znajduje się barokowy kościół. Początku kultu Matki Boskiej sięgają XIV wieku, kiedy to skazaniec, który był więziony w lochach na zamku w Kętrzynie, wyrzeźbił w drewnie figurę Madonny z Dzieciątkiem. Kiedy został on uwolniony, figurę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Z czasem rzeźba ta zaczęła słynąć cudami, a wokół lipy.
wybudowano kaplicę. Prawdopodobnie kaplica została zniszczona w 1524 roku i odbudowano ją w 1618 roku. Z czasem do tego miejsca zaczęli przybywać liczni pielgrzymi.
Obecna Bazylika została wzniesiona w latach 1688-1693. Została wybudowana na 10 000 pali z drewna olchowego ze względu na bagnisty teren. Sam kościół posiada trzy nawy. Otoczony jest przez czworoboczny krużganek. Wejście na dziedziniec prowadzi przez bramę z plecionych ze sobą liści.
Organy wewnątrz kościoła zostały wykonane w latach 1719-1721 przez Jana Josua Mosengla z Królewca. Posiadają 40 głosów i ruchome figury między innymi aniołów grających na różnych instrumentach. Prospekt organowy wykonał Krzysztof Peucker.
Najstarsza kapliczka na Warmii
Najstarsza kapliczka na Warmii znajduje się w miejscowości Dobrąg. Data jej powstania to 1601 rok. Kapliczka jest dwustopniową budowlą, posiada dwie wnęki. Pokryta jest daszkiem dwuspadowym. Otoczona jest drzewami.
Kościół w Ełdytach Wielkich
Ełdyty są najstarszą parafialną na terenie Warmii. Parafia powstała w 1289 roku, a kościół pod wezwaniem świętego Marcina wybudowano w XIV wieku. Prawdopodobnie jest on najstarszym zachowanym murowanym kościołem na Warmii. Był remontowany w latach 1885-1886.
Z miejscowością tą związana jest historia Doroty Zegger, która pochodziła z Ełdyt. Została ona oskarżona w 1747 roku o zmowę z diabłem, a następnie skazana na karę śmierci.
ZOO w Braniewie
Ogród Zoologiczno-Botaniczny w Braniewie był jednym z najmniejszych tego typu obiektów w Polsce i jedynym takim obiektem na Warmii i Mazurach. Został założony w 1959 roku.
Początki ogrodu botanicznego sięgają 1893 roku kiedy to Franz Josef Niedenzu, niemiecki botanik i przyrodnik, po tym jak się przeprowadził do Braniewa rozpoczął prace polegające na oczyszczeniu terenu i założeniu ogrodu botanicznego. Z czasem udało mu się sprowadzić egzotyczne drzewa i rośliny między innymi z Ameryki Południowej.
Po II wojnie światowej z inicjatywy Zdzisława Butkiewicza utworzono w tym miejscu ogród zoologiczno-botaniczny. W 1962 roku w ZOO pojawiły się niedźwiedzie brunatne. Z czasem pojawiły się również inne zwierzęta takie jak jaki, lama, wilczyca, papugi, żółwie czy wiele innych.
W 2021 roku zwierzęta z dawnego ZOO zostały sprzedane, wśród nich były między innymi kuce, lama, bażant srebrzysty, perliczki, kozy.
Wydaje mi się, że Święta Lipka to nie jest Warmia. Reszta to oczywi;cie ciekawe i dobrze napisane