Nasi rodacy coraz częściej decydują o powrocie do Polski po długoletnim pobycie poza granicami. Zdarza się natomiast, że w Polsce pozostały nieuregulowane sprawy finansowe.
Czasami dopiero po powrocie z zagranicy okazuje się, że toczyły się postępowania sądowe i egzekucyjne. Moment powrotu do Polski jest właściwą chwilą, aby rozważyć podjęcie działań prawnych w kierunku ochrony swoich interesów.
Przyczyna problemu – „fikcja doręczenia”
Dopiero od niedawna zmieniono przepisy, które ustanawiały tzw. fikcję doręczenia osobom fizycznym. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego pozwalały bowiem na uznanie za skutecznie doręczony list z sądu, jeśli nie został odebrany po dwukrotnej awizacji przez Pocztę Polską. Taki stan prawny istniał 21 sierpnia 2019 roku.
Powyższa regulacja stanowi źródło problemów osób powracających do Polski. Rzecz w tym, że w trakcie pobytu za granicą mogło dojść do uprawomocnienia się orzeczenia sądu, na przykład nakazu zapłaty albo wyroku, a następnie nadania klauzuli wykonalności i złożenia przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji.
Możliwość obalenia „fikcji doręczenia”
Fikcja doręczenia opierała się na domniemaniu, które można obalić. Obalenie tego domniemania zasadniczo polega na wykazaniu, że adres, na który kierowana była korespondencja z sądu lub od komornika, nie było miejscem, w którym przebywaliśmy. Jeśli uda się przekonać sąd (najlepiej w oparciu o dokumenty związane z pobytem poza Polską, bilety lotnicze itp.), to doręczenie zostanie uznane za nieskuteczne, a postępowanie będzie prowadzone dalej – tak jakby nigdy nie zostało doręczone orzeczenie z sądu.
Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego
Jeśli uda się udowodnić przed sądem, że poprzednie doręczenie nie było skuteczne, to wstrzymywane jest także postępowanie egzekucyjne.
Zwrot wyegzekwowanych pieniędzy
Kancelaria prowadziła sprawy, w których nakazy zapłaty były wydawane ponad 10 lat temu. Jedną z ostatnich była sprawa, w której nakaz zapłaty był doręczany w 2014 roku. Klient nieprzerwanie mieszka za granicą, a zorientował się, że jest prowadzona egzekucja dopiero, gdy nabył prawa do świadczeń emerytalnych i pojawiło się zajęcie komornicze na rachunku bankowym.
W tej sprawie klient nawet nie przyjechał do Polski, udało się wykazać stały pobyt za granicą, wstrzymana została egzekucja, a powództwo zostało oddalone. Wierzyciel (firma windykacyjna) zwrócił klientowi wszystkie środki wyegzekwowane z rachunku bankowego.
Stare długi a zarzut przedawnienia
Warto także wskazać, że o ile w społeczeństwie znana jest instytucja przedawnienia, tak już trudnym jest właściwe stosowanie tej instytucji. Wbrew bowiem dość powszechnemu przekonaniu, samo wystąpienie przedawnienia jeszcze do niedawna (do 9 lipca 2018 roku) nie było brane pod uwagę przez sąd, jeśli nie został podniesiony taki zarzut przed sądem.
Przeczytaj również:
Kto i kiedy może ogłosić upadłość konsumencką?
W takim wypadku samo informowanie komornika o przedawnieniu długu nie będzie skuteczne. Inną kwestią jest możliwość przedawnienia się roszczenia po wydaniu nakazu zapłaty lub wyroku. Jednakże jest to dość złożone zagadnienie, które należy badać w każdej sprawie indywidualnie i to w zakresie należności głównej, jak i odsetek. Aktualnie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego zostały tak sformułowane, aby wierzyciel nie mógł dochodzić przed sądem zapłaty przedawnionego długu.
Warto znać poprzednio obowiązujący stan prawny, gdyż zarzut przedawnienia (obok zarzutów dotyczących nieudowodnienia roszczenia) jest najczęstszym zarzutem podnoszonym w sprawach, o których traktuje niniejszy artykuł. Znakomita większość toczących się postępowań egzekucyjnych opiera się natomiast na orzeczeniach wydanych przed wyżej wymienioną zmianą prawa.
Co to za wierzyciel?
Przy okazji tego tematu warto wyjaśnić, że nasz dług (wierzytelność) może zostać sprzedana, na przykład przez bank, firmę pożyczkową, operatora telefonii komórkowej itp. Najczęściej zainteresowanymi nabyciem wierzytelności są firmy profesjonalnie zajmujące się obracaniem wierzytelności. To tzw. firmy windykacyjne, działające także w formie Niestandaryzowanych Sekurytyzacyjnych Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych.
Nasza wierzytelność może być odsprzedana dalej – kolejnemu podmiotowi. Należy zatem mieć na uwadze, że nieznana nam firma może zgłosić się w sprawie długu i nie można takiej sytuacji lekceważyć.
Podsumowanie
Powrót do Polski jest momentem, w którym należy podjąć działania, jeśli toczy się wobec nas postępowanie, w którym nie mogliśmy uczestniczyć z powodu pobytu za granicą. Warto podejmować te działania niezwłocznie, aby zachować należytą staranność przy obalaniu domniemania „fikcji doręczenia”.
Należy mieć na uwadze, że podejmowane działania dotyczą orzeczenia, które korzysta z „powagi prawomocności” orzeczenia. Dlatego też podjęcie właściwych działań wymaga rzetelnego przedstawienia dowodów i należytego formułowania stanowiska w sprawie.
Paweł Stachniałek
***
Adwokat Paweł Stachniałek
Kancelaria Adwokacka Stachniałek Socha w Iławie z filiami w Olsztynie i Lubawie
Specjalizuje się w sprawach dotyczących majątku osób prywatnych i podmiotów gospodarczych – w tym roszczeń wynikających z umów (pożyczek, kredytów, sprzedaży, leasingu itp.), roszczeń z tytułu spadku, zachowku, podziału majątku, relacji rodzinnych i roszczeń z praw do nieruchomości. Założyciel Kancelarii – www.adwokat-ilawa.com oraz partner w Kancelarii www.adwokaci.ilawa.pl.
Kontakt: kancelaria@adwokat-ilawa.com