Gdańsk stał się Miastem Literatury UNESCO

Miasto Gdańsk w Polsce zostało uznane przez UNESCO, agencję ONZ ds. edukacji, nauki i kultury, za Światowe Miasto Literatury. Jest obecnie jednym z zaledwie 63 takich miast na świecie i trzecim w Polsce, które uzyskało to wyróżnienie.

UNESCO rozpoczęło wyznaczanie Miast Literatury w 2004 roku, a pierwszym z nich był Edynburg w Szkocji. Tytuł nadawany jest na podstawie kryteriów związanych z produkcją i promocją literatury miasta, w tym poprzez programy edukacyjne, biblioteki, wydarzenia kulturalne i działalność wydawniczą.

W piątek na listę UNESCO wpisano dziesięć nowych miast: Aberystwyth (Walia); Abudża (Nigeria); Celje (Słowenia); Conakry (Gwinea); Miasto Dumaguete (Filipiny); Gdańsk (Polska); Kahramanmaraş (Turcja); Lund (Szwecja); San Luis Potosí (Meksyk); i Tanger (Maroko).

„Ciepło witamy nowe Miasta Literatury w naszej globalnej sieci” – powiedział kierownik programu UNESCO Kjartan Már Ómarsson. „Ich kreatywność, różnorodność i zaangażowanie w słowo pisane wzmocnią naszą wspólną misję polegającą na umieszczeniu kultury i opowiadania historii w sercu zrównoważonego i włączającego rozwoju obszarów miejskich”.

Decyzję z zadowoleniem przyjęła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, która określiła ją jako „potwierdzenie, że Gdańsk to miejsce, gdzie słowa mają moc budowania wspólnoty, inspirowania do działania i kultywowania wartości”.

Ratusz stwierdził, że bycie częścią sieci UNESCO „otwiera drzwi do współpracy międzynarodowej, promocji lokalnych artystów i realizacji ambitnych projektów kulturalnych, edukacyjnych i społecznych”.

Zauważył, że wyróżnienie zbiega się z otwarciem w tym roku nowego Domu Literatury w Gdańsku, którego dyrektor Elżbieta Foltyniak napisała także wniosek miasta o uznanie przez UNESCO.

Gdańsk ma długą i bogatą historię sięgającą ponad 1000 lat. Na różnych etapach znajdował się pod panowaniem polskim i germańskim, m.in. w ramach średniowiecznej Ligi Hanzeatyckiej. Miasto posiadało także często szeroką autonomię, funkcjonując m.in. jako samodzielne, wolne miasto w okresie międzywojennym.

Być może najsłynniejszym literackim synem miasta jest niemiecki powieściopisarz i dramaturg Günter Grass, który urodził się tu w 1927 r., zanim po drugiej wojnie światowej przeniósł się do Niemiec. Współczesny polski pisarz i poeta Jacek Dehnel również pochodzi z Gdańska.

Status Gdańska jako miejsca narodzin ruchu Solidarności, który pomógł obalić system komunistyczny w Polsce, również odegrał rolę w jego staraniach o status Miasta Literatury. Do Solidarności, która posiadała prężnie działającą podziemną prasę wydawniczą, dołączyło wielu pisarzy, poetów i dramaturgów.

Pierwszym miejscem w Polsce, które zostało uznane za Miasto Literatury był Kraków w 2013 r., a następnie Wrocław w 2019 r. Szersza Sieć Miast Kreatywnych UNESCO obejmuje także Łódź i Gdynię (uznane za Miasta Filmu odpowiednio w 2017 r. i 2021 r.) oraz Bydgoszcz (uznane za Miasto Muzyki w 2023 r.).