Nowe dane kościelnego instytutu statystycznego pokazują, że odsetek katolików uczestniczących w niedzielnej mszy ustabilizował się obecnie na poziomie około 30% po wcześniejszym spadku z najwyższego poziomu 57%.
Tymczasem odsetek dzieci korzystających z fakultatywnych zajęć z katechizmu katolickiego w szkołach w dalszym ciągu spada, chociaż zdecydowana większość, około trzy czwarte uczniów, nadal uczęszcza do tych zajęć.
Od 1980 roku Kościół katolicki w Polsce prowadzi coroczne badanie liczby osób uczęszczających na mszę i przystępujących do komunii. W jedną niedzielę każdego roku każda parafia w kraju rejestruje dane i przekazuje je Instytutowi Statystyki Kościoła Katolickiego (ISKK).
Następnie ISKK oblicza na szczeblu krajowym, jaki odsetek katolików zobowiązanych do uczestnictwa we mszy – czyli osób w wieku powyżej siedmiu lat, z wyłączeniem osób obłożnie chorych i osób starszych o ograniczonej sprawności ruchowej – faktycznie to zrobił tego dnia.
Najnowsze dane pokazują, że w 2024 r. 29,6% uczestniczyło we mszy. Był to poziom zbliżony do roku 2023 (29%) i 2022 (29,5%). Wcześniej obserwowano długotrwały spadek frekwencji, z najwyższego poziomu 57% w 1982 r. do najniższego poziomu 28,3% w 2021 r. (podczas pandemii Covid).
Dyrektor ISKK Marcin Jewdokimow stwierdził, że nowe dane „potwierdzają tendencję…(że) praktyk religijnych stabilizują się”, a wcześniejszy „spadek… został zatrzymany”.
Dalsza część artykułu znajduje się poniżej
Stabilizacja w ostatnich latach nie musi jednak oznaczać, że faktyczna frekwencja nie będzie nadal spadać. Dane ISKK pokazują odsetek katolików uczestniczących we mszy, ale w ostatnich latach liczba katolików w Polsce spada wraz z rosnącą liczbą osób opuszczających Kościół.
Z najnowszego spisu powszechnego przeprowadzonego w 2021 r. wynika, że 71% Polaków identyfikuje się jako katolicy, w porównaniu z 88% dziesięć lat wcześniej.
Nowe dane ISKK pokazują również, że frekwencja w kościołach była nadal znacznie wyższa na konserwatywnym wschodzie i południu kraju niż na bardziej liberalnym zachodzie i północy.
Spośród 42 diecezji katolickich w Polsce najwyższa frekwencja występowała w południowo-wschodnim Tarnowie (62,3%), a najniższa w północno-zachodnim Koszalinie-Kołobrzegu (17,5%).
Odsetek katolików uczestniczących w niedzielnych mszach w polskich parafiach (źródło: ISKK)
W swoim raporcie ISKK odnotowuje również odsetek uczniów uczęszczających na fakultatywne zajęcia z religii. Zajęcia te, choć prowadzone przez szkoły publiczne, mają nauczycieli i programy wybrane przez Kościół i są powszechnie wykorzystywane do nauczania katechizmu katolickiego.
W roku szkolnym 2024-25 na zajęcia uczęszczała zdecydowana większość dzieci, bo 75,6%. Oznacza to spadek z 78,6% w roku poprzednim i 88% w latach 2018–2019, kiedy ISKK zaczęła gromadzić takie dane.
Najniższy poziom frekwencji (59,1%) odnotowano w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej w północno-zachodniej Polsce, natomiast najwyższy (96,1%) ponownie odnotowano w diecezji tarnowskiej.
Polski rząd przyjął rozporządzenie zmniejszające o połowę liczbę finansowanych przez państwo lekcji religii w szkołach publicznych do jednej godziny tygodniowo.
Zmiana, krytykowana przez Kościół katolicki jako „niezgodna z prawem”, wejdzie w życie 1 września 2025 r.https://t.co/jj8nHDgLHd
Nauczanie religii w szkołach staje się coraz większym obszarem kontrowersji, zwłaszcza od czasu pojawienia się bardziej liberalnego rządu w 2023 r. Zmniejszyło to o połowę liczbę godzin nauczania religii i obniżyło oceny z religii ze średnich na koniec roku, co wywołało sprzeciw Kościoła.
Tymczasem kolejną oznaką rosnącej sekularyzacji są nowe dane ISKK, które pokazują, że w 2024 r. odsetek małżeństw w Polsce zawieranych z sakramentami katolickimi był bliski spadku poniżej połowy. Odsetek ten wyniósł 50,4%, w porównaniu z nieco ponad 70% dziesięć lat temu.
Jednak w 2024 r. prawie 87% noworodków w Polsce zostało ochrzczonych w Kościele katolickim, a liczba ta spadła z ponad 93% dziesięć lat wcześniej.
Choć Polska pozostaje jednym z najbardziej religijnych krajów Europy, Kościół katolicki w ostatnich latach stanął w obliczu szeregu wyzwań, w tym krytyki dotyczącej zaniedbań w przeciwdziałaniu wykorzystywaniu seksualnemu dzieci przez duchownych oraz oskarżeniom o zaangażowanie episkopatu w politykę.
